پترونفت ، صنعت پتروشیمی با اینکه در ایران طی چند دهه اخیر بنیادهای مستحکمی برای تولید پایدار برخی محصولات پیدا کرده است، اما یکی از نقاط مغفول در آن همواره توسعه زنجیره پایین‌دست و حرکت به سمت تولید محصولات تکنولوژیک و با ارزش افزوده بالاتر بوده است. البته در این راستا تلاش‌هایی هم صورت گرفته که بعضا نتایج موفقیت‌آمیزی هم داشته است. در یک نمونه شرکت پتروشیمی خوزستان به عنوان نخستین مجتمع تـولیدکننده دو نمـونه بـرجسته از پلیمـرهای مهندسی یعنی «پلی‌کربنات» و «رزین اپوکسی» در خاورمیانه راه‌اندازی شد. محصولات این شرکت در صنایع مختلف از جمله صنایع مخابرات، الکترونیک، برق، ساختمان، هوا وفضا، پزشکی، ایمنی و… کاربرد دارد.
بیس فنل آ (BPA)، رزین اپوکسی و پلی‌کربنات محصولات اصلی مجتمع هستند، به استثنای این سه محصول، مجتمع دارای پنج واحد میانی دیگر برای تولید گاز منوکسید کربن، جداسازی منوکسیدکربن، کلرورکربنیل (فُسژن)، تصفیه گاز کلر و آب ژاول نیز هست.
برای راه‌اندازی مجتمع خوزستان فراز و فرودهای زیادی وجود داشته است. آن‌طور که محمد‌رضا سلیمان‌زاده، مدیر تولید هلدینگ خلیج فارس می‌گوید، شرکت آلمانی به عنوان اولین ارائه‌دهنده لیسانس تولید زنجیره پلی کربنات مرجع مطمئنی نبود و از همین رو «پیگیر رفع مشکلات این تکنولوژی شدیم که خوشبختانه تیمهای فنی و مهندسی شرکت خوزستان توانستند به تدریج مشکلات و مسائل کیفی و کمی تولید را رفع کنند. نتیجه اینکه در حال حاضر شرکت توانسته با پایداری تولید، محصولات و گریدهایی را که بازار به آنها نیاز دارد عرضه کند.»
سلیمان‌زاده با تاکید بر اینکه مهندسان داخلی با کار تحقیقاتی توانستند این محصولات را به شکل چشمگیری تولید و جایگاه خود را در صنعت پیدا کنند، افزود: تولیدات پتروشیمی خوزستان مشتریان ریز و درشت زیادی دارند و با اینکه ممکن است در برخی محصولات تناژ (در مقایسه با تولید عرفی پتروشیمی‌ها) آنچنان بالا نباشد اما با این حال محصولات فوق‌العاده بااهمیتی دارد خصوصا در صنایع خودرو، لوازم خانگی و پزشکی و امثالهم که برای واردات آنها با تحریم مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه مواد اولیه این صنعت به طور کامل وارداتی است، توضیح داد: داخلیسازی خوراک این پتروشیمی را در دستور کار قرار داده‌ایم که این امر نیازمند سرمایه‌گذاری است. هلدینگ در این خصوص در حال مذاکره با شرکت‌های توانمند است تا خوراک اصلی این مجموعه شامل فنول و استول را داخلیسازی کند.
آن‌طور که مدیرعامل پتروشیمی خوزستان هم بر این موضوع تاکید کرده، به نظر می‌رسد برای این هدف یک طرح توسعه تدوین شده است. «از آنجا که خوراک و مواد اولیه پتروشیمی خوزستان در صنعت بالادست تامین می‌شود، تلاش میکنیم که با هلدینگ خلیج فارس، طرح توسعه برای تامین خوراکهای موردنیاز با توجه به وجود منابع غنی هیدروکربوری، تدوین شود.»
گرچه مواد اولیه این شرکت در حال حاضر وارداتی بوده، اما در مقابل قطعات موردنیاز شرکت تا حد بسیار زیادی در داخل ساخته می‌شود. مدیرعامل شرکت پتروشیمی خوزستان گفته است، بالغ بر ۹۰درصد قطعات موردنیاز این شرکت داخلیسازی شدهاند.
پیشروی در تکنولوژی داخلی در این مسیر به شکلی است که پتروشیمی خوزستان به عنوان یک واحد نیازمند تکنولوژیهای پیشرفته هر ساله در نمایشگاهی با عنوان «نمایشگاه حمایت از ساخت داخل در صنعت پتروشیمی» از یک دستاورد جدید رونمایی می‌کند. صالح احمدی در این خصوص با اشاره به اینکه پتروشیمی خوزستان دو رونمایی در نمایشگاه ساخت داخل امسال داشته است، گفت: تفاهمنامه ساخت سانتریفیوژ دیسک استک برای نخستین بار در کشور پارسال در همین نمایشگاه منعقد و امسال در این دوره از نمایشگاه رونمایی شد؛ فناوری این سانتریفیوژ در اختیار شرکت‌های آلمانی بود که فروش آن به ایران به دلیل تحریم ممنوع بود. صالح احمدی با اشاره به اینکه نمونه خارجی این دستگاه ارزشی برابر یک میلیون و ۱۰۰ یورو دارد که با داخلیسازی انجام‌شده، هزینه آن به ۱۵۰هزار یورو کاهش یافت، گفت: تنها با این یک قلم داخلیسازی حداقل ۹۵۰هزار یورو صرفهجویی ارزی صورت گرفت.
صالح احمدی درباره این دستگاه توضیح داد: در حال حاضر ما ۷ فقره از این دستگاه را در مجموعه در اختیار داریم که در زنجیره تولید پلی کربنات مورد استفاده قرار می‌گیرد و فوق‌العاده روی کیفیت محصولات تولیدی تاثیر دارد. وی با بیان اینکه با توجه به تحریم‌های اقتصادی تولیدکننده‌های آلمانی این دستگاه‌ها را به ما ندادند، گفت: به یمن برگزاری همایشها و نمایشگاه‌ها حدود دو سال قبل با یک شرکت مهندسی داخلی آشنا شدیم که توانمندی‌هایی برای تولید این‌گونه دستگاه‌ها داشت. از همین رو با آنها یک تفاهمنامه امضا کردیم و امروز می‌بینیم با آن همتی که نیروهای جوان این دو شرکت داشتند، توانستیم این دستگاه را برای بار اول در کشور داخلیسازی کنیم. صالح احمدی درباره کارکرد این دستگاه هم توضیح داد: چون مایع پلی‌کربنات ماده‌ای بسیار شفاف است، این دستگاه کمک می‌کند که خالص‌سازی بهتر انجام گیرد و مواد شفاف و باکیفیت‌تری تولید شود.
وی همچنین با بیان اینکه پیشنهاد ساخت لنز عینک طبی و عینک تمام ایرانی سال گذشته در جریان سفر مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به پتروشیمی خوزستان ارائه شد و تلاش کردیم با همکاری یک شرکت دانشبنیان آن را بومی کنیم، تصریح کرد: عینک ایرانی برای نخستین بار در کشور ساخته و در این نمایشگاه رونمایی شد. در حال توسعه برای بومیسازی دانش فنی برای شمارههای مختلف لنز عینک هستیم که پس از آن برای تجاریسازی تولید لنز عینک در کشور اقدام خواهیم کرد.
مدیرعامل شرکت پتروشیمی خوزستان به انعقاد تفاهمنامههای بسیار با شرکت‌های داخلی در حاشیه نمایشگاه امسال اشاره و بیان کرد: اگر به تامینکنندگان و کالاهای ایران اعتماد کنیم، آنها هم جواب اعتماد ما را خواهند داد. باید کار کنیم تا روزبه‌روز پیشرفت بیشتری داشته باشیم.
